W świecie grzybów, gdzie piękno często idzie w parze z toksycznością, czernidłak kołpakowaty (Coprinus comatus) wyróżnia się jako smaczny i jadalny gatunek o interesujących właściwościach. Ten pospolity grzyb, znany ze swojego charakterystycznego kapelusza i kruchego miąższu, stał się obiektem zainteresowania zarówno miłośników kulinarnych, jak i naukowców badających jego unikalne cechy.
Czym jest czernidłak kołpakowaty?
Coprinus Comatus jest szeroko rozprzestrzenionym gatunkiem występującym na całym świecie. Jego smak przypominający szparagi sprawił, że nazywa się go również grzybem szparagowym. Jest to gatunek zawierający zrównoważony zestaw składników mineralnych i witamin a wśród nich w przeciwieństwie do większości innych grzybów dużo witaminy C.
Grzyb ten należy do rodziny pieczarkowatych, których cechą charakterystyczną są bardzo kruche i łamliwe owocniki. W miarę wzrostu ich skórka zwija się na brzegu kapelusza ku górze, przebarwia najpierw na różowo, a potem na czarno i ostatecznie rozpływa w czarną maź. Czarny płyn, który z niego powstaje, był swojego czasu używany jako atrament. Ten interesujący proces samozniszczenia odbywa się dosyć szybko w szczególności podczas ciepłej pory roku i jest sposobem rozprzestrzeniania się grzyba – jego zarodniki spływają wraz z czarną cieczą na ziemię.
Kapelusz czernidłaka ma wysokość od 4 do 14 cm i średnicę od 3 do 6 cm. Jest śnieżnobiały tylko na brzegu lekko beżowy do różowego a na szczycie czerwonawy do brązowego. Bulwiasty, łuskowaty, włóknisty trzon jest wąski biały, i wewnątrz pusty Dzięki szparagowemu posmakowi uznawany jest za wyśmienity grzyb spożywczy.
Podobnie jak inne, rośnie on na żyznych glebach w ogrodach, na łąkach i pastwiskach, a także na poboczach dróg i w lasach. Owocuje od kwietnia do późnego listopada, a największy jego wysyp obserwuje się we wrześniu. Bywa też hodowany.
Jakie właściwości zdrowotne ma czernidłak kołpakowaty?
W Tradycyjnej Medycynie Chińskiej grzyb ten tradycyjnie używany jest z dużym powodzeniem w celu zapobiegania hemoroidom i dla usprawniania trawienia. Chińscy naukowcy wykazali także w eksperymentach zatrzymanie podziału komórek sarkomy, złośliwego guza tkanki łącznej i tkanek podtrzymujących. Przypuszcza się, że wiąże się to z wysoką zawartością lektyn, które są obecne w czernidłaku.
Badacze cały czas sprawdzają działanie czernidłaka pod kątem obniżania przez coprinusa cukru we krwi. Przypuszczają, że po spożyciu tego grzyba dochodzi u diabetyków do takiego samego obniżenia poziomu cukru jak po zażyciu tradycyjnych leków medycyny akademickiej. Działanie obniżające poziom cukru mają się utrzymywać nawet ponad kilka godzin dziennie.
Czernidłak posiada też naturalne działanie ochronne na komórki trzustki, które produkują insulinę. Sami diabetycy donoszą o wyraźnej poprawie zdrowia po zażyciu suplementów z nim.
Oprócz obniżania poziomu cukru pozytywnie oddziałuje na ogólną przemianę materii, co pociąga za sobą często redukcję wagi ciała. Stosowany jest w zaburzeniach trawiennych przy zniszczeniu flory bakteryjnej jelit.
Właściwości odżywcze grzyba Coprinus?
Czernidłak kołpakowaty jest gatunkiem dobrze przebadanym, ponieważ ma europejskie pochodzenie. Zawiera przeciętnie 30% białek w suchej masie. W białkach tych jest 20 różnych aminokwasów. Posiada szczególnie dużo potasu, ma zaś mało sodu. Zawiera magnez, żelazo, wapń, mangan, cynk, siarkę i wanad. Oprócz tego jest on jednym z nielicznych grzybów, które zawierają witaminę C. Wykazano obecność niacyny (wit. B3) tiaminy (wit. B1) i ryboflawiny (wit. B2). Dzięki temu coprinus comatus zawiera jak wszystkie grzyby prozdrowotne wyjątkowe zestawienie witaminowo-mineralne i dostarcza ważnych odżywczych składników w codziennym jadłospisie.
Czernidłak kołpakowaty – pomoc w walce z cukrzycą
Ten pospolity grzyb ma unikalne właściwości bioaktywne, które sprawiają, że jest on obiektem zainteresowania naukowców poszukujących nowych metod leczenia i zapobiegania tej chorobie.
Jedną z kluczowych jego cech jest zdolność do wpływania na metabolizm glukozy. Czernidłak kołpakowaty zawiera związki, takie jak polisacharydy i polipeptydy, które mogą wpływać na insulinooporność.
Dowiedziono, że działanie obniżające poziom cukru wywołane przez czernidłaka utrzymuje się ponad kilka godzin: półtorej godziny po przyjęciu ekstraktu z grzyba poziom cukru we krwi był o 40 proc. niższy, trzy godziny później utrzymywał się na poziomie ok. 30 proc. niższym niż początkowo, a po sześciu godzinach był jeszcze nadal 20 proc. niższy niż w grupie kontrolnej.
Development of a Functional Acceptable Diabetic and Plant-Based Snack Bar Using Mushroom (Coprinus comatus) Powder by Maria Dimopoulou et. al. 2020
Udowodniono, że bogaty w przeciwutleniacze, czernidłak kołpakowaty może chronić komórki przed uszkodzeniami spowodowanymi przez wysoki poziom cukru we krwi.
Czernidłak kołpakowaty – przeciwwskazania i skutki uboczne
Grzyb ten jest ceniony za swoje potencjalne właściwości zdrowotne, ale równie ważne jest świadome podejście do jego stosowania, z uwzględnieniem możliwych przeciwwskazań i skutków ubocznych.
Przeciwskazania:
- Interakcje z alkoholem:
Zaleca się unikanie alkoholu podczas stosowania czernidłaka kołpakowatego. Zawiera on substancje, które w połączeniu z alkoholem, powodując potencjalnie nieprzyjemne skutki, takie jak problemy z układem pokarmowym i ogólne złe samopoczucie.
- Alergie i nietolerancje:
Osoby z alergią na grzyby powinny być ostrożne w stosowaniu zarówno suplementów diety zawierających czernidłaka jak i w spożyciu samego grzyba. Jak każdy grzyb także i coprinus u osób z alergią może spowodować symptomy takie jak wysypka, świąd, problemy z oddychaniem, lub inne reakcje alergiczne.
- Stan ciąży i karmienia piersią:
Brak wystarczających danych na temat bezpieczeństwa w tych okresach sugeruje ostrożność w spożywaniu.
Skutki uboczne:
- Reakcje gastrointestinalne:
Spożywanie czernidłaka może powodować problemy żołądkowo-jelitowe u niektórych osób, takie jak ból brzucha, nudności, wymioty lub biegunka.
- Zmiany w samopoczuciu:
W niektórych przypadkach spożycie czernidłaka może prowadzić do ogólnych zmian w samopoczuciu, w tym do uczucia dyskomfortu, zmęczenia lub innych dolegliwości.
Czernidłak kołpakowaty a alkohol
Czernidłak pospolity, jest unikalnym grzybem, który wykazuje szczególną interakcję z alkoholem. Ta interakcja wynika z obecności specyficznych związków chemicznych w grzybie, które mogą prowadzić do negatywnych reakcji fizjologicznych po spożyciu alkoholu.
Kluczowym składnikiem odpowiedzialnym za interakcje czernidłaka z alkoholem jest coprine, metabolit, który działa podobnie do disulfiramu, używanego w leczeniu uzależnienia od alkoholu. Coprine zakłóca metabolizm alkoholu w organizmie.
Coprine hamuje działanie enzymu aldehyddehydrogenazy, który jest niezbędny w procesie rozkładania acetaldehydu, toksycznego metabolitu alkoholu. Kiedy ALDH jest zablokowany, acetaldehyd gromadzi się w organizmie, powodując nieprzyjemne objawy.
Objawy interakcji czernidłaka z alkoholem:
czerwienienie twarzy, uczucie gorąca, przyspieszony puls, uczucie kołatania serca, nudności, wymioty, ból głowy, zawroty głowy i uczucie osłabienia, potencjalnie trudności oddechowe.
Objawy mogą pojawić się krótko po spożyciu alkoholu i trwać od kilku godzin do kilku dni, w zależności od ilości spożytego alkoholu i czernidłaka.
Ważne jest, aby być świadomym możliwych konsekwencji spożywania alkoholu po zjedzeniu czernidłaka, nawet jeśli alkohol zostanie spożyty kilka dni po zjedzeniu grzyba. W przypadku wystąpienia ciężkich reakcji po spożyciu zalecana jest natychmiastowa konsultacja medyczna. Grzyb ten jest czasem określany jako “grzyb antyalkoholowy”, ponieważ może działać jako naturalny środek odstraszający od spożywania alkoholu.
Ze względu na swoje właściwości, coprine w czernidłaku kołpakowatym jest badany m.in. jako potencjalny środek wspomagający w leczeniu uzależnienia od alkoholu.
FAQ
Czy grzyb czernidłak kołpakowaty jest jadalny?
Tak, czernidłak kołpakowaty (Coprinopsis atramentaria), znany również jako pospolity, jest jadalnym grzybem. Jest on ceniony w niektórych kulturach kulinarnych ze względu na swój charakterystyczny smak i teksturę.
Czy Czernidłak pospolity jest trujący?
Czernidłak pospolity to grzyb jadalny, ale ze względu na swoją interakcję z alkoholem, należy zachować szczególną ostrożność i unikać spożywania alkoholu podczas i po konsumpcji tego grzyba. Osoby, które nie spożywają alkoholu i nie mają alergii na grzyby, mogą go jeść bez obaw o skutki uboczne.
Czy Czernidłaki są jadalne?
Czernidłaki, jako grupa grzybów, obejmują różne gatunki, z których większość jest jadalnych. Zawsze zaleca się jednak zachowanie ostrożności przy zbieraniu dziko rosnących grzybów i konsultację z doświadczonym grzybiarzem lub mykologiem przed ich spożyciem.
Jak wygląda Czernidłak?
Czernidłaki to rodzaj grzybów, które obejmują różne gatunki, każdy z nich charakteryzujący się nieco innym wyglądem. Znane są jednak z kilku charakterystycznych cech:
Kapelusz: Kapelusze czernidłaków są zwykle w kształcie dzwonu lub stożka w młodości, rozszerzające się i stając się bardziej płaskie z wiekiem. Często mają gładką, błyszczącą powierzchnię, która może być łuskowata lub pofałdowana. Kolor kapelusza waha się od jasnoszarego, poprzez różne odcienie brązu, aż do czarniawego w niektórych gatunkach.
Blaszki: Blaszki czernidłaków są charakterystyczne; początkowo są białe lub jasnoszare, lecz z czasem ciemnieją, przechodząc przez różne odcienie szarości i brązu, aż do czernienia. Blaszki te stają się lepkie i rozpływają się w miarę dojrzewania grzyba, co jest unikalną cechą dla rodzaju Coprinopsis.
Trzon: Trzony czernidłaków są zazwyczaj smukłe, gładkie i mogą być puste w środku. Kolor trzonu zwykle odpowiada kolorowi kapelusza, choć może być jaśniejszy. Niektóre gatunki mają pierścień lub pozostałości osłony na trzonie.
Wielkość: Wielkość czernidłaków może być różna, ale zazwyczaj są to grzyby średniej wielkości.
Rozkład: Jedną z charakterystycznych cech czernidłaków jest ich tendencja do szybkiego rozkładania się po dojrzeniu, szczególnie w cieplejszych warunkach.